ژیان عبدالرحمن عبداللە

گەنج هەردەم خالا هێزێ یا شورەش و گوهۆڕینێن هزرییێن نوویێن ناڤا هەمی نەتەوایان بوویە، هەردەم بووینە سەردەم و خالا بەرز یا ڤەگوهاستنا هێزێ و ڕەنگەکێ نووی دایە ژیانا جڤاکان؛ ئەڤروکە، دگەل پێشڤەهاتنا بلەز و ژنشکەکێڤە یا تەکنولوجیایێ بۆ جیهانا مە، تەکنولوجییایێ هەر بلەز ڕولەکێ ناڤەندی گێڕا و دناڤا ڤی ڕولی دا؛ گەنج بووینە رهەکا ئەکتیڤ بۆ پێشاندانا ئەڤی ڕولی.

ب ڕێیا تەکنولوجییایێ و ژیرەییا دەستکرد AI؛ ئەم د ژوورێن خوە دا ب ئێک چرکە ژ کوردستانێ دەردکەڤین و دزڤڕین ڤە. ئەڤجا بابەتێ ئەڤە وێ چەندێ دیاردکەت کو تێگەهشتنا گەنجێ مە بۆ شێوازێ نوی یێ وەرگرتنا زانیارییان و تاقیکرنێن دناڤا نەتەوەییێن دن دا، تنێ بوویە کلیلەک، کو دناڤا دەستێن هەر کەسەکی داییە، لێ گرنگە بزانین ژی ئەو کلیلە دناڤا دەستێن نەوەییێن بەری مە دا نەبوویە، ئەڤجا، ئەڤ ئاراستە و دیوارە نە کو مە ژ نەوەییێن دن جودا دکەن، ئەڤروکە، ئەڤە دەلیڤەیەکە بۆ گەنجان کو بشێوازەکێ بێ سنور فێر ببن و خوە ئاڤابکەن و دەستپێشخەرییێن بێ دوماهی ئەنجام بدەن.

د هەمان دەم دا، هندەک ژ نەرێنی یێن تەکنولوجیایێ یێن دیار ئەوە کو؛ گەنج بشێوەکێ مەزن تێکەلییا ژیانا ڕووبڕوو و شیانێن گەهاندنێ و پەیوەندیکرنێ لاوازکرییە دهەمان دەم دا تێکەلییا خێزانی و دەیبابان سنوردار کرییە و ..هتد

ئەم تەنێ تەکەییزێ نادەین سەر خرابی و نەرێنیێن تەکنولوجیایێ، لێ هەلبەت دێ لسەر هندەک خالێن چارەسەریێ راوەستین، مە شیان هەنە ئەڤان نەرێنییان ب شێوازەکێ مەزن بڕاوەستینین، ئەوژی:

• پێنگاڤێن دەستپێکی یێن ژلایێ دایبابان ڤە لدەمێ زاروک ل دەستپێکا ژییێ خوە یێ تێگەهشتنا سیستەمێ ژیانێ، پێدڤییە ئاگەهداری و ئاشنابوونەکا دیار و تێر و تەسەل هەم بڕێیەکا تیوری یان پراکتیکی پێشانی زاروویێن خوە بدەن. ئانکو لڤێرێ، خالێن بنەرەتی دناڤا خێزانێ دا دەستپێکەن و ئەرێ ئەو دەیبابە ل چ ئاستێ ئاشنابوونێ دانە دا بشێن پەروەردەکا دروست دگەل جڤاکی پارڤە بکەن.
• قوتابخانە ڕولێ فێرکرنەکا ئەکادیمی و دیار پێشان بدەن، ئەوژی ئاڤاکرنا پروگرام و بابەت و ورکشوپێن گرێدای ب توندوتیژیا تەکنولوجیایێ هەم پێشاندانا بەلگێن یاسایی ژبۆ قوتابییان و پارڤەکرنا زانییارییان ب شێوەیەکی کو ئەم هەمی خودان مافین و نابیت بێ بەهر بین ژ تێرزانینا مافێن خوە وەک قوربانی ئەرکێن خوە وەک هەڤوالتیێن هەرێما کوردستانێ (هەرێمەک کو رولەک بەرز و دیار هەیە د پاراستنا مافێن هەڤوەلاتییێن خوە دا).

ل ڤێرێ هندەک ئارمانجێن جوان و بهێز دێ بدەست مە کەڤن، ژوان ژی: ئاڤاکرنا نەوەیەکێ نووی د ژینگەهەکا ساخلەم یا تەکنولوجیایێ دا،  کو تەکنولوجیا وەک ئامرازەکێ ب مفا بهێت ب کارئینان، جڤاکەکێ پر ژ ئاشنابوونێ و دویر ژ ئاریشێن ئەخلاقی و خەرابەکرنێ.

تەکنولوجییا بەرگەکێ فیزیکی نینە، لێ هێزەکا گڵوبالی و دیارە و کارتێکرنەکا بێ سنوور یا لسەر بنەمایێن تاکی و جڤاکی هەی، لێ دوبارە ئەڤ هێزە دێ لسەر بازنەیا چاوانییا ڕێڤەبرن و بکارئینانا مروڤان زڤریت.