سلیمان شفیق توفیق 

ئەنفال وەک دوماهی زنجیرا پروسیسا ژناڤبرن و قرکرنا گەلێ کورد، مەزنترین و تارسناکترین تاوان بوو ل دوماهیا چەرخێ بیستێ و لدویڤ سیاسەت و بەرژەوەنجیا ئەنجامدەرێن ئەوێ هاتبو پیادەکرن، ئەڤ پروسیسە بریارەکا سەر پێ نەبوو، بەلکو رھ و ریشالێن کوور هەبوون و چەندین نەخشە و پلان و کومبون بۆ ئەنجامدانا وێ هاتبونە کرن، زێدەبارى تەرخانکرنا داراییەکێ مەزن و سوپا و چەکەکێ بێ سنور ئەڤێ چەندێ ژى ئەگەر و ئارمانجێن ستراتیژى پێ هەبوون.

پشتى قوناغا دەست پێکێ خوە ئامادەکرن بو ئەنفالان هەوێن ئەنفالان ب هەشت قوناغان دەست پێکر ل هەشت دەڤەرێن کوردستانێ یێن جودا جودا ل ٢٣ شوباتا تا ١٩ ئادارێ رابون ب تەصفیەکرنا سەرکردایەتیا ئیکەتى نشتیمانى کوردستان ل سەرگەلو بەرگەلو باشورى دوکان، هەوا دووێ ژ ٢٢ ئادارێ تا دەست پیکا نیسانی ١٩٨٨ هیرشا سەر دەفەرا قەرەداغ هەوا سیێ ژ ٧ بو ٢٠ نیسانێ هیرش بو سەر دەشتا گەرمیان  هەوا جاری ژ ٣ تا ٨ ئەیارێ هیرش بو سەر سەر زیێ بجیک، هەوا پینج شەش حەفت ژ ١٥ ئەیارى تا ٧ حزیزران هیرش ل سەر دولا بالیسان روژهەلاتا شقلاوە ژ ٢٦ ئابا تا ٩ ئەیلول ١٩٨٨  قوناغا دوماهیکی یا ئەنفالان دژى دەڤەرە بهدینان

هێرشا ئەنفالا هەشتێ، نافێ (خاتمة لانفال) لی هاتیە کرن ئەڤە یا تایبەت بوو ب دەفەرا بهدینان ڤە ئەف کریارە  ل ٢٥ تەباخێ تا ٦ ئەیلول ل سالا ١٩٨٨ بدوماهى هات، ئەنفالا هەشتێ مەزنترین ئەنفال بوو ژلایێ رووبەرێ جوگرافی چەکدارى و تەقەمەنێ ڤە دەڤەرا بهدینان کو ژ لایێ جوگرافی ڤە گرنگیا خوە هەیە و هەرسێ وەلاتێن عیراق سوریا تورکیا پێکڤە

هژمارا گوندێن هاتینە وێرانکرن د ئوپراسیونا ئەنفالا بهدینان ل ٢٥ێ تەباخێ تا ١٥ ئەیلولێ ١٩٨٨ ل قەزا شێخان ١٩ گوند و سەرجەمێ خێزانێن وان د گەهشتە ١٧٥ خێزانان ، قەزا ئاکرێ ٣٥ گوند و ٥٥٤ خێزان ، ل قەزا زاخو ٣٢٠١ خێزان بوون هەورەسا ٢٤٧ گوند ژى ل قەزا ئامێدیێ وێرانکر بوون کو ٧١٧٩ خێزان تێدابوون ، لێ د دوسیا ئاڤەدانکرنا گەشەپێدانا کوردستانێ ناڤی ٣١٠ گوندێن پارێزگەها دهوکێ د ماوێ ئەنفالا دوماهیێدا هاتینە وێرانکرن

ل زور دەڤەران خەلکی هەولدا خوە نێزیکى سەر سنورى تورکیا بکەن و ب درێژاهیا سنورێ زاخو ، هیزل، خابور، تا دجیتە دەفەرا نێروە  رێکان هەر جهەکی رێ دچوویێ ب پیا شیابان خوە دەبازکەن خوە نێزیکى سنورى دکرن بو برینا  سنورێن عیراقێ و دەربازبوون ناف سنورێن وەلاتێ تورکیا.