رێناس ئیدریس

سەقامگیرییا هەرێما کوردستانێ، ب درێژاهییا چەندین سالان، هەر گاڤ ل ژێر گڤاشتن و مەترسییێن دەرەکی دا بوویە. لێ ل گۆڕەپانا نوکە دا، ب تایبەتی ل دۆمایاهییا ڤان سێ سالێن بۆری، بابەتێ هێرشێن موشەکی و فرۆکێن بێ فرۆکەڤان (درۆن) ژ دەرڤەی سنۆران بوویە مەترسییەکا راستەقینە ل سەر ژیار و ژێرخانا ئابووری یا هەرێمێ. روودانێن پێکۆکێن غازێ یێن کورمۆ و چەندین جهێن دی، ب رەنگەکێ رۆژانە، پێدڤییا ب دەستڤەئینانا سیستەمەکێ دژە موشەک یێ پێتەڤ بۆ هەرێمێ ئاشکرا کر. نوکە، ب رۆنکرنا هەنگاڤێن جدی یێن ئەمریکا بۆ دابینکرنا ڤی جۆرێ چەکی بۆ کوردستانێ و گۆتوبێژکرنا لێدوانێن سەرۆکێ ئەمریکا دۆنالد ترەمپی، رەهەندێن سیاسی و ئەمنی یێن ڤێ پرسێ زێدەتر دیار بووینە.
کورمۆ: وەرچەرخانەکا مەترسیدار
ناڤەندا کورمۆ، وەکو ناڤەندەکا ستراتیژی بۆ بەرهەمئینانا غازێ، نیشاندەرێ ئاراستەیێن هێرشکرنێ بوو. موشەکبارانکرنا وێ نەک تەنێ زیانێن مادی گەهاندن، بەلکو مەبەستا سەرەکی تێکدانا ئارامییا ئابووری و سەربەخۆیی یا هەرێمێ بوو. هەرێما کوردستانێ ب درێژاهییا مێژوویێ پرۆژە و هەڤکاریا خو یا ئابووری ب رەنگەکێ ئازاد ب ڕێڤە برییە و ئەڤە ژی هۆکارێ ناڤخۆ و دەڤەرێ بوو کو نەحەزا ل ڤی بابەتی، هەرێمێ بکەتە ئارمانج. ئەرکێ سەرەکی یێ هەر دەستهەلات و حکوومەتەکێ دابینکرنا ئاسایش و پاراستنا سامان و ژیارا خەلکی یە، و ل دۆخێ هەرێما کوردستانێ، نەبوونا سیستەمەکێ ڤی رەنگی، دەلیڤەیا دایە چەندین لایەنان کو ب ئاسانی هێرش بکەن. ژ بەر ڤێ چەندێ، هەرێمێ ب رەنگەکێ رژد و نەڤیان، ب چەسپاندن و دروستکرنا سیستەمەکێ دژە موشەک، ئارامییا ئابووری یا خو یا ل سەر هێلەکا راستێ گرێدا.
هەڤکارییا ئەمریکا و کارتێکرنا پەیوەندییا نێڤدەولەتی دابینکرنا چەکێن دژە موشەک ژلایێ ئەمریکا ڤە بۆ هێزێن پێشمەرگەی، هەنگاڤەکا گرنگ و چارەنووسسازە. ئەڤ پێشنیارە یان هەڤکارییە نیشان دەری وێ چەندێ یە کو ئەمریکا ب رەنگەکێ جدی و بەردەوام پابەندە ب پاراستنا هەرێما کوردستانێ و ب هێزکرنا توانایێن بەرهنگارییا وێ. گەلەک لایەنێن سیاسی دیتن کو دانا ڤی چەکی، نەک تەنێ رێکارەکا ئەمنی یە، بەلکو پەیامەکا سیاسی یا ب هێزە ژلایێ واشنتۆن ڤە بۆ هەموو لایەنێن دەڤەرێ کو هەرێم رۆلەکێ تایبەت و گرنگ ل سیاسەتا ئەمریکا دا هەیە و هێلا سۆرا وانە. ژلایەکێ دی ڤە، هەولێر ب درێژاهییا ڤان سالان شیایە پەیوەندیێن ب هێز و ستراتیژی دگەل وەلاتێن زلهێزێن جیهانێ ب دروست بکەت و ئەڤە ژی ئەنجامێ وێ چەندێ یە. دانا ڤی سیستەمی دێ کارتێکرنەکا باش ل سەر هاوسەنگییا هێزێ ل دەڤەرێ کەت و دێ ئارامییەکا زێدەتر بۆ دەڤەرێن ژێر کۆنترۆلا هەرێمێ دابین کەت.
لێدوانا ترەمپی و ئاشکراییا سیاسەتێ ل دۆر ڤێ بابەتی، لێدوانا سەرۆکێ ئەمریکا، دۆنالد ترەمپی، رۆلەکێ گرنگ هەبوو د گۆتووبێژکرنا ڤی بابەتی دا. ترەمپی، د چەندین دەمان دا، ب رەنگەکێ ئاشکرا دەربرین ژ پشتەڤانییا خۆ بۆ هێزێن پێشمەرگەی کربوو و گرنگییا هەرێمێ ل بەرچاڤ گرت بوو. لێدوانا وی ل سەر پێدڤییا سیستەمێ دژە موشەک بۆ کوردان، نیشاندەرێ وێ چەندێ بوو کو مەترسییا ل سەر هەرێمێ راستی یە و ژلایێ زلهێزێن جیهانێ ڤە یا هاتییە پەژراندن. لێدوانا ترەمپی نەک تەنێ رۆنکرنەک بوو، بەلکو بوو پالپشتەکا ب هێز بۆ وان کار و گۆتوبێژێن د ناڤبەرا هەرێم و وەزارەتا بەرەڤانییا ئەمریکا (پێنتاگۆن) دا دهاتنە کرن. ب ڤی رەنگی، گۆتوبێژکرنا ڤی چەکی دەربازبوو ژ رەهەندەکێ تەکنیکی یێ سەربازی بۆ رەهەندەکێ سیاسی یێ گەلەک گرنگ.
بێدەنگییا بەغدا و ئالۆزییا ناڤخۆ ل گەل هەموو ڤان گۆتوبێژێن د ناڤبەرا هەولێر و واشنتۆنێ دا، هەلویستێ حکوومەتا فیدڕالی یا بەغدا دەمێ پسیار ل سەر دهاتە کرن، هندی یا هاتیە دیتن نە ب رەنگەکێ ئاشکرا بوو و بێدەنگیەک ل سەر ڤی بابەتی یا هاتییە دیتن. لێ ئەڤە نە دهێتە وێ واتایێ کو بەغدا ب یەکجاری رەزامەندییا ل سەر دابینکرنا ڤی چەکی بۆ هەرێمێ نیشا دایە. بەغدا وەکو دەستهەلاتا فیدڕالی، رۆلەکێ گرنگ ل کۆنترۆلکرنا چەک و کەرەستەیێن سەربازی یێن دهێنە ناڤ عیراقێ دا یێ هەی. ژ بەر ڤێ چەندێ، هەرێم پێدڤی یە هەڤکاریا خۆ یا دگەل بەغدا ب رەنگەکێ هوشیارانە و دیپلۆماسی ب رێڤە ببەت بۆ کو ل دۆمایاهیێ دا بشێت ب فەرمی و قانونی ڤی سیستەمی ب دەستڤە بینیت. لێ، ژ ئالیێ دی ڤە، دابینکرنا ئاسایشێ بۆ خەلکێ هەرێمێ، ئەولەویەتەکا ل پێش هەموو هەولێن دی یە.
د دۆماهیێ دا، هەرێما کوردستانێ ل گەل دەستڤەئینانا ڤی سیستەمێ بەرگرییێ، دێ کەڤیتە قۆناغەکا نوو یا ئەمنی و سیاسی. ئاسمانەکێ پاراستی، دێ هەستکرنەکا باش و ئارام بۆ خەلکێ هەرێمێ دابین کەت و دێ ب سەرپەرشتیکرنا چاڤدێرییا ئاسمانێ وێ، رێ ل بەردەم گەلەک هێرش و مەترسییێن نوو گریت. ئەڤ هەنگاڤە دێ رۆلەکێ ستراتیژی و گرنگ ل سەر نەخشێ سیاسی یێ دەڤەرێ و جیهانێ دا بو دەڤەرێ دروست کەت.